ماسک جوشکاری

از جمله موارد بسیار خطرناک موجود در کارگاه های جوشکاری، دودها، بخارات، فیوم ها و اشعه های حاصل از قوس الکتریکی هستند. این موارد سبب عوارض جبران ناپذیری برای جوشکار می شوند. لذا باید با استفاده از تکنولوژی مناسب نسبت به کنترل این آلاینده ها در محیط کار اقدام کرد. 

ماسک جوشکاری که به نام کلاه جوشکاری نیز شناخته می‌شود، ابزاری است که از جوشکار در برابر پاشش های جوش و اشعه های حاصل از قوس الکتریکی محافظت می کند. این سیستم حفاظتی با ایجاد یک فاصله بین فیوم های غلیظ متصاعد شده و پرتاب شده ناشی از قوس الکتریکی از کارگر محافظت می‌کند. منظور از فیوم ذرات ریز بازگشتی است که در هنگام جوشکاری متصاعد می‌شوند.

از ماسک جوشکاری می‌توان برای تمامی روش‌هایی که اپراتور وظیفه‌ی جوشکاری را بر عهده دارد، استفاده کرد نظیر جوشکاری قوس SMAW ، جوشکاری قوس الکتریکی با گاز محافظ GMAW و جوشکاری گاز آرگون (TIG).

اهمیت استفاده از کلاه جوشکاری

قبل از اختراع ماسک‌های متداول امروزی، افراد برای محافظت از چشمان خود از پوشش های مختلف صورت و یا عینک های ایمنی استفاده می کردند. کم کم به این نکته پی برده شد که باید از کلاهی استفاده شود که امنیت کامل تری برای سر، صورت و چشمان جوشکار به وجود آورد.

از این رو کلاه های جوشکاری که از لنز در ساخت آن ها استفاده شده بود وارد عرصه شدند. به طور کلی استفاده از کلاه علاوه بر جلوگیری از پاشش های مختلف جوش، از اثرات نور ماوراء بنفش، نور مادون قرمز و گرما نیز جلوگیری می کند. امواج مادون قرمز و مادون بنفش تاثیر مخرب بسیاری بر سلامت دارند که در این بخش با برخی از آن ها آشنا خواهید شد.

تاثیرات مخرب اشعه UV

• تسریع پیری پوست
• چین و چروک پوست
• تیرگی پوست با افزایش رنگ دانه های پوست (پیگمنتاسیون)
• سرطان پوست
• ملتهب شدن قرنیۀ چشم و احساس نورترسی

تاثیرات مخرب اشعه IR

با توجه به اینکه عدسی چشم فاقد عروق خونی است، بنابراین اشعه مادون قرمز به شبکیۀ چشم آسیب می رساند و سبب بیماری آب مروارید (کاتاراکت) می شود. همچنین اشعه IR باعث سردرد نیز می شود.

چگونه ماسک جوشکاری از جوشکار محافظت می کند؟

در واقع ماسک جوشکاری ، جرقه های ساطع شده از منطقۀ جوش را فیلتر می کند. طلقی که در ماسک وجود دارد وظیفۀ فیلتراسیون را به عهده دارد. ماده ای که در این طلق به کار رفته است، دارای فیلتر کنندۀ UV و IR است . کلاه جوشکاری اتوماتیک، بعد از ساطع شدن نخستین جرقه ها، آن ها را تشخیص می دهد.

سپس لنز مقابل چشم جوشکار را تیره می کند و  با این روش از چشم های او (با استفاده از فیلتر کننده های UV و IR) محافظت می کند. منظور از لنز پنجره های کوچکی است که جوشکار از طریق آن می تواند کار خود را ببیند. در اکثر موارد این لنز از شیشه یا پلاستیک رنگی تیره و یا فیلتری با چگالی متغیر که از لنز های پلار در آن استفاده شده است، ساخته می شود.

معرفی انواع ماسک جوشکاری

ماسک جوشکاری دستی

نوع قدیمی تر محافظ صورت و چشم در جوشکاری ماسک دستی است. برای استفاده از این نوع کلاه جوشکاری، جوشکار باید از یک دست خود برای نگه داشتن ماسک جلوی صورتش استفاده کند. بنابراین این نوع در استفاده های طولانی مدت مناسب نیست. چرا که فرد در حین استفاده از آن ها احساس راحتی نمی کند. برای جوشکاری های پراکنده با آمپر پایین، ماسک دستی انتخاب بهتری است. البته درجۀ محافظت این نوع ماسک ها محدود است.

ماسک جوشکاری اتوماتیک

با اختراع حائل های الکترونیکی LCD در سال ۱۹۸۱ ایدۀ ساخت این نوع ماسک ها نیز به وجود آمد. این حائل ها یک سنسور هستند که با شناسایی اشعۀ قوس الکتریکی، به شکل اتوماتیک تیره می شوند. با استفاده کلاه اتوماتیک جوشکاری ، جوشکار دیگر نیازی ندارد جای ماسک را روی صورتش تنظیم کند. استفاده از اتوماتیک، ریسک برخورد تشعشعات جوشکاری به جوشکار به حداقل می رسد. در جوشکاری مدرن دیگر از ماسک دستی استفاده نمی شود.

اجزای لنز ماسک اتوماتیک

تنظیمات ماسک جوشکاری اتوماتیک

همه کلاه‌ های جوشکاری اتوماتیک سه کنترل اصلی دارند. این سه تنظیمات کنترل اساسی مشخص می‌ کنند که چگونه فیلتر اتوماتیک کلاه در حال کار است. جوشکار می‌ تواند مطابق با نیازهای جوشکاری کنونی خود این کنترل ها را تنظیم کند.

حساسیت نور (Light sensitivity)

کنترل حساسیت یک کلاه جوشکاری، مقدار نور مورد نیاز برای فعال کردن فیلتر اتومات ماسک را تعیین می ‌کند. به این صورت که هرچه منبع نور قوی ‌تر باشد، لنز در صورت تشخیص آن تاریک‌ تر خواهد بود.

تاخیر (Delay)

کنترل تاخیر نشان‌ دهندۀ سرعتی است که فیلتر تاریک شود، زمانی که منبع نور به سنسورهای قوس برسد. با تغییر تنظیمات تاخیر، می توان سرعت تاریک شدن کلاه پس از شروع قوس را تغییر داد. مثلا در صورتی که جوشکار بخواهد در ابتدای قوس، محل قوس را ببیند و سپس لنز تاریک شود، مقدار تاخیر را افزایش می دهد. در جوشکاری های با آمپر بالا، لازم است تاخیر مقدار زیادی داشته باشد. چرا که پس از اتمام جوشکاری همچنان نورهایی در محل جوش وجود دارد که ممکن است سبب آسیب شوند (در این حالت تاخیر ۰٫۹ ثانیه در نظر گرفته می‌شود).

سایه (Shade)

کنترل سایه به جوشکار کمک می‌ کند تاریکی لنز را زمانی که قوس فعال است تنظیم کند. یک محدوده سایه از ۱ تا ۱۴ وجود دارد که می‌تواند در میان ماسک های جوشکاری اتوماتیک متفاوت است. بدیهی است که درجۀ ۱ به نور طبیعی نزدیک‌ تر است و ۱۴ تیره ‌ترین حال ممکن است.

نحوه انتخاب و خرید کلاه جوشکاری مناسب

در هنگام خرید ماسک جوشکاری لازم است نکاتی را در نظر بگیرید. بهترین کلاه ماسک اتوماتیک باید در عرض کم تر از ۰٫۱ میلی ثانیه نسبت به نور واکنش نشان دهد. در واقع این محدودۀ زمانی حداقل میزان تاخیر (Delay) است. این محصول باید به صورت کاملا اتوماتیک قوس الکتریکی را تشخیص دهد و تیرگی در پنجرۀ آن مشاهده گردد.

اگر در کاربردی که مد نظرتان است، زاویۀ دید زیادی لازم است، از کلاه هایی با پنجره های جانبی استفاده کنید. در بعضی از مدل ها این پنجره ها را می توان طوری تنظیم کرد که هر منطقه از چشم ­انداز جوشکار روشن تر یا تیره تر شود.

سعی کنید کلاه های جوشکاری را انتخاب کنید که با شکل ظاهری سر افراد متناسب هستند. این ماسک ها معمولا کاربری راحت تری دارند. نکتۀ مهم دیگر باتری های بکار رفته در این کلاه هاست که باید اورجینال باشد و عمر طولانی مدتی داشته باشند.

همچنین ماسک جوشکاری باید طوری ساخته شده باشد که گرما، رطوبت و بخارهای داخل کلاه را به حداقل برساند. وزن کلاه های جوشکاری نیز از جمله فاکتورهایی است که باید به آن دقت شود. این کلاه ها هرچه سبک تر باشند، استفاده از آن ها راحت تر است.