جرم نسوز ریختنی چیست و چه انواعی دارد؟

اما منظورمان از جرم نسوز ریختنی چیست؟

جرم های دیرگداز ریختنی موادی ترکیبی از مواد دیرگداز و به خصوص سیمان های دیرگداز هستند. این مواد از این جهت «ریختنی» نام گرفته اند که برای تولید باید در قالب ریخته شوند تا شکل مخصوص خود را بگیرند.

میزان آب موجود در ساختار این مواد باید به قدری باشد که به راحتی توانایی ریخته شدن و پر کردن قالب را داشته باشند. بنابراین انتظار می رود که درصد نسبتا زیادی آب برای شکل دهی اولیه آن ها استفاده شود.

آلومینا یکی از اجزای اصلی سازنده جرم دیرگداز ریختنی است. هر چه درصد آلومینا بالاتر رود، دیرگدازی و مقاومت مکانیکی جرم افزایش می یابد. بوکسیت و شاموت از جمله منابع اولیه تهیه آلومینا هستند.

مهم ترین انواع جرم‌های دیرگداز ریختنی عبارتند از:

• بتن دیرگداز (جرم‌های ریختنی آلومینایی)
• جرم‌های اتصال کربنی
• جرم‌های سازه‌ای اتصال شیمیایی

بتن دیرگداز

بتن دیرگداز از اصلی ترین انواع دیرگدازهای ریختنی است. این بتن‌ها می‌توانند به صورت متخلخل (Porous) یا متراکم (Compact) باشند و برحسب ترکیب شیمیایی می توانند با نام های زیر یافت شوند:

بتن دیرگداز معمولی (Regular Castable-RC)

این بتن‌ها به علت داشتن سیمان دارای گیرش هیدرولیک هستند و نیاز به روانساز ندارند.

بتن روان شده (Defloculated Castable-DC)

در تولید این مواد معمولا از یک نوع ماده به عنوان روانساز استفاده می شود. بتن های روان شده بر اساس درصد اکسید کلسیم (CaO) می توانند انواع مختلفی داشته باشند. در این مواد هر چقدر که درصد CaO کمتر باشد، میزان سیمان مورد استفاده در ساخت آن ها نیز کاهش می یابد که فرایند گیرش و سخت شدن آن ها دشوارتر می شود. این بتن ها برای رسیدن به استحکام خام، نیاز به حرارت دیدن دارند.

بتن های روان شده در مقایسه با بتن های معمولی خواص زیر را دارند:

• درصد آب کمتر
• استحکام بالاتر
• هدایت حرارتی بالاتر
• دانسیته ظاهری بیشتر و تخلخل کمتر

کاربردهای بتن دیرگداز

• صنایع نسوز با کوره های دما بالا (دیگ بخار، آلومینیوم، فورجینگ، القایی، ذوب فلز، دوار، زباله سوز و …)
• پوشش دهی سطوح
• پر کردن حجم های نامنظم و قالب های پیچیده

جرم نسوز ریختنی با اتصال کربنی

ترکیب این جرم ها اغلب شامل دولومیت زینتری، منیزیت کم آهن و یا منیزیت ذوبی است. در این جرم ها از چسب های آلی استفاده می‌شود که معمول ترین آن قیر است. جرم های اتصال کربنی به دو شکل جرم های ریختنی سرد و گرم جهت پر کردن اتصالات و یا تعمیرات وجود دارند. از مهم ترین مواد استفاده این جرم ها می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• کنورتورها
• پاتیل های ریخته گری فولاد
• کوره قوس الکتریکی

جرم های سازه ای اتصال شیمیایی

برای ساخت این محصولات از منیزیت زینتر شده، منیزیت ذوبی یا منیزیت کرومیتی و در برخی موارد از کرومیت استفاده می‌گردد. درصد آب این مواد بین 9-6 درصد است. معمولا از ترکیبات سیلیکاتی، سولفاتی، فسفاتی و اسیدی برای اتصال شیمیایی اجزا استفاده می شود.

از مهم ترین کاربردهای این نسوزها نیز می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• مجاری خروجی
• راهگاه‌ها
• بلوک‌های مشعل

ابعاد جرم ریختنی دیرگداز

عموما دانه بندی این جرم‌ها از 3 یا 5 میلیمتر کمتر است. گاهی برای نصب این جرم‌ها از روش ماله کشی استفاده می‌گردد. از جرم‌های دیرگداز دانه درشت در کف و دیواره کوره‌های صنعتی استفاده می‌گردد.

نکات تولید و مصرف جرم‌های ریختنی دیرگداز

• در هنگام نصب این دیرگدازها اگر از سیمانی با سرعت خشک شدن بالا استفاده شود، شونده استفاده گردد سرعت کار بالاتر می‌رود.
• برای ساخت آستر دیرگداز بهتر است از بتن یکپارچه استفاده گردد تا هزینه و زمان تعمیرات آن کاهش یابد.
• به طور کلی هزینه تولید مواد ریختنی دیرگداز بین 30 تا 50 درصد آجر است.
• در تولید این دیرگدازها با توجه به دمای کارکرد باید به سبک یا سنگین بودن جرم دیرگداز توجه داشته باشید.