Shape Memory Alloys

Corneliu Cismasiu

شرح :

آلیاژهای حافظه دار Shape Memory Alloys جزء گروهی از آلیاژهای فلزی هستند که این توانایی را دارند که اگر آنها را تا بالای دمای ویژه ای گرم کنیم ؛ قادر به بازیابی شکل اولیه خود خواهند بود. علوم و تکنولوژی در قرن آینده به طور قطع تاثیر زیادی از مواد جدید خواهد گرفت . آلیاژ های حافظه دار Shape Memory Alloys یکی از این مواد نو هستند . اولین مشاهده ثبت شده در مورد پدیده حافظه داری در سال ۱۹۳۲ مشاهده شد ، اما تا سال ۱۹۶۰ هیچ تحقیق جدی در این زمینه انجام نشد . در سال ۱۹۶۲ در آزمایشگاه نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا در حین عملیات حرارتی یک میله از جنس Ni.Ti پدیده حافظه داری در این آلیاژها کشف شد . یکی از اولین کاربردهای آلیاژهای حافظه‌دار در مقیاس انبوه، استفاده در اتصالات لوله‌های هیدرولیک اف ۱۴ بود. اما پزشکی اولین زمینه‌ای است که آلیاژهای حافظه‌دار در آن کاربردهای زیادی یافتند. علت این امر مناسب بودن دمای بدن برای عملکرد آلیاژهای حافظه‌دار در ناحیه شبه‌الاستیک است. کاربردهای پزشکی آلیاژهای حافظه‌دار شامل استنت‌ها ، فیلترها، سیم‌های هادی آنژیوپلاستی و گیره‌ها هستند. رفتارآلیاژهای حافظه‌دار، براساس یک دگرگونی فازی و تغییرساختاربلوری رخ می‌دهد که درآن، آلیاژ،از یک ساختار مستحکم و پایدار در دمای بالاتر (آستنیت)، به یک ساختار تغییر فرم‌ پذیر پایدار در دما یپایین‌ تر (مارتنزیت)، تبدیل می‌گردد. به‌ طورخاصه، خاصیت حافظه‌داری، به‌صورت استاندارد، به پدیده‌ای گفته‌می‌شود که در آن، یک آلیاژ را در دمای پایین، تغییر شکل داده و این آلیاژ تغییرشکل‌یافته را به‌منظور تغییر فاز و رساندن آن به فاز مادر (فاز آستنیت) و متعاقباً، به‌شکل اولیه، حرارت داده و آن را به همان شکل قبل از تغییر شکل باز، می گردانند.