اسید اسکوربیک (ویتامین C)

مطمئنا همۀ ما تاکنون نام «ویتامین C» را شنیده ایم. ویتامینی که اغلب در هنگام بیماری به فکر جبران کمبود آن می افتیم. ویتامین C همان اسید اسکوربیک است که در ترکیبات آلی طبیعی وجود دارد. پس اسید اسکوربیک خیلی هم برای ما غریبه نیست. پیشنهاد می کنیم قبل از خرید و فروش اسکوربیک اسید ، در این مقاله با خواص و کاربردهای این مادۀ مهم آشنا شوید.

اسید اسکوربیک چیست؟

اسید اسکوربیک (ویتامین C) یک ویتامین محلول در آب است و حداقل پایداری را میان ویتامین ها دارد. این ویتامین در حالت غیرمحلول پایدار است اما اگر در آب حل شود، پایداری آن کاهش پیدا می کند و خاصیت اسیدی به آب می بخشد.

مولکول این اسید یک ساختار پنج حلقه ای دارد. این اسید در شرایط عادی (دما و فشار اتاق) به صورت یک پوستۀ کریستالی سفید مایل به زرد است. البته عوامل محیطی مانند دما، pH، اکسیژن، وجود یون های فلزی، اشعه X و اشعه UV به شدت روی پایداری این ماده تأثیر می گذارند.

مشخصات آسکوربیک اسید

آسکوربیک اسید به چه روشی تولید می‌شود؟

اکثریت قریب به اتفاق موجودات زنده قادرند اسید اسکوربیک را از طریق یک رشته مراحل آنزیمی به ویتامین C تبدیل کنند. این ویتامین C با استفاده از تجزیۀ مونوساکاریدها تولید می شود. اما برای تولید صنعتی آن دو روش اصلی وجود دارد که هر دو با استفاده از گلوکز این ماده را تولید می کنند. در ادامه این دو روش را بررسی می کنیم.

تولید اسید اسکوربیک از راه تخمیر

این فرایند برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ در چین اختراع شد. تخمیر یک فرایند متابولیک است که یک سری تغییرات شیمیایی در لایه‌های آلی را با آنزیم‌ها به وجود می آورد. مواد اولیه برای تولید آسکوربیک اسید از این روش ذرت یا گندم است. ابتدا نشاستۀ موجود در این مواد به گلوکز و سپس به «سوربیتول» تبدیل می شود.

سوربیتول با فرایند تخمیر به «سوربوز» تبدیل می شود. سوربوز را سپس به ۲-کتوگولونیک اسید (KGA) و در نهایت به آسکوربیک اسید تبدیل می کنند. جالب است بدانید در سال ۲۰۱۷ چین ۹۵ درصد اسید اسکوربیک جهان را تولید کرده است و از این راه ۸۸۰ میلیون دلار درآمد کسب کرده است!

تولید آسکوربیک اسید با روش Reichstein

این روش با استفاده از دو فرایند میکروبی و شیمیایی، اسید را از گلوکز نوع D تولید می کند. مراحل روش Reichstein عبارتند از:

• هیدروژنه کردن گلوکز نوع D و تبدیل آن به سوربیتال نوع D در دمای بالا در حضور کاتالیست نیکل
• اکسیداسیون میکروبی سوربیتال نوع D و تبدیل آن به نوع L در دمای ۳۰ درجۀ سلسیوس
• محافظت از گروه های هیدروکسیل حاصل با مادۀ Diacetone-L-sorbose
• اکسیداسیون آلی پتاسیوم پرمنگنات با ۲-Keto-L-gulonic و تبدیل آن به آسکوربیک اسید

کاربردهای اسکوربیک اسید

این اسید pH پایینی دارد، از این رو از این ماده در مواد غذایی برای جلوگیری از رشد میکروبی استفاده می شود. در واقع اسید اسکوربیک یک ماده نگهدارندۀ طبیعی است. از این خاصیت این ماده در انواع محصولات غذایی، از جمله نان، گوشت، ژله ها و سس ها و… استفاده می شود. در حقیقت این ماده اکسیژن درون محیط ماده غذایی را جذب کرده و خود اکسید می شود. از این طریق اکسیژن را از دسترس خارج کرده و مانع انجام واکنش های اکسیداسیون می شود.

همچنین این اسید یکی از مواد اولیۀ صنعت محصولات آرایشی – بهداشتی است. آسکوربیک اسید از پوست بدن محافظت می کند و باعث شادابی و سلامت دو چندان آن می شود. در ضمن این مادۀ شیمیایی عاملی برای افزایش سنتز کلاژن در بدن انسان محسوب می شود. کرم های ضد پیری و سفید کننده و مرطوب کننده ها، استفاده قابل توجهی از اسید اسکوربیک دارند.

طبق اسناد بهداشتی، میزان آسکوربیک اسید مورد نیاز برای هر فرد سالم ۶۰ میلی‌گرم در روز توصیه شده ‌است. اگر فردی به مدت یک ماه به میزان کمتر از حداقل مورد نیاز یک فرد ویتامین C دریافت کند، دچار عوارضی مانند بیماری اسکروی، خونریزی لثه و همچنین خشکی پوست و آثار خون مردگی در زیر آن می‌شود.

راهنمای نگهداری و خرید اسکوربیک اسید

بسیاری از شرکت های واردکننده مواد افزودنی و شیمیایی مواد غذایی، در زمینۀ فروش این اسید فعالیت می کنند. پیشنهاد می شود قبل از خرید این ماده از چند شرکت استعلام قیمت آن را انجام دهید.

اسید اسکوربیک موجود در بازار اغلب حالت پودری دارد و در کیسه به فروش می رسد. این اسید مزه ملایمی اسیدی دارد و خطر چندانی در استفاده معمولی ندارد. حتما توجه داشته باشید که اگر این اسید در برابر نور مداوم قرار بگیرد، به مرور تیره می شود؛ اما در هوای خشک و در حالت جامد، پایدار است.

فراموش نکنید در صورت مصرف از بیش اندازۀ ویتامین C مبتلابه تکرر ادرار، سنگ کلیه و اسهال خواهید شد. همچنین اگر مصرف قرص آن از حدی بیشتر شود، سبب اختلالات گوارشی، خطر ابتلا به سنگ اگزالات در مجاری ادراری و اعتیاد بدن به این دارو می‌ گردد.