تری سدیم فسفات (Na₃PO₄)

تری سدیم فسفات چیست؟

تری سدیم فسفات با فرمول شیمیایی Na₃PO₄ یک ترکیب شیمیایی قلیایی قوی با pH ۱۲ است. این ماده از مهم ترین امولسیون کننده ها به شمار می رود و به آسانی در آب قابل حل است. علی رغم حلالیت بالا در آب، تری سدیم فسفات (یا به اختصار TSP) در مواد آلی انحلال پذیر نیست.

انواع تری سدیم فسفات (TSP)

تری سدیم فسفات صنعتی 

تری سدیم فسفات صنعتی نوعی از این ماده است که با ۱۲ مولکول آب هیدراته شده است. مهم ترین کاربردهای نوع صنعتی این ماده در تصفیه آب، دیگ‌های بخار و تولید انواع پودر لباسشویی است. این محصول به شکل پودری با رنگ سفید صدفی به فروش می رسد.

ممکن است خریداران این ماده پس از گذشت چندین ماه کلوخه شدن این محصول را مشاهده کنند. لازم به ذکر است که این امری کاملا طبیعی بوده و دلیل آن وجود 12 مولکول آب در ساختار ماده است.

تری سدیم فسفات خوراکی 

این پودرها با خلوص بسیار بالا برای مصارف خوراکی و بهداشتی تولید می شوند. این محصول به عنوان یک ماده افزودنی غذایی در بسیاری از کشورها مورد تایید است. کاربرد اولیه Na₃PO₄ خوراکی، تنظیم اسیدیته مواد غذایی بوده است.

وجود این ماده موجب تغییر رنگ غلات، کمک به جریان یافتن غلات در طی استخراج و فراهم ساختن غنی سازی فسفر می شود. از این افزودنی مجاز به عنوان مواد نگه دارنده نیز استفاده می شود. از این رو جهت نگه داری گوشت و کنسروها نیز مصرف دارد.

فرایند تولید

تری سدیم فسفات به شکل کلی از خنثی‌ کردن فسفریک اسید با سدیم هیدروکسید یا سدیم کربنات (سودا اش) انجام می گیرد. این واکنش خنثی سازی سبب تولید دی سدیم فسفات می شود. سپس نوبت به اضافه کردن CO₂ به این فراورده و اجرای عملیات اختلاط و فیلتراسیون می‌ رسد.

پس از اجرای فیلتراسیون، با افزودن سدیم هیدروکسید، سدیم تری فسفات در حالت محلول تولید می شود. این محلول را دوباره فیلتر می کنند و در دمای مناسب خشک می کنند. پس از خشک سازی محلول، بلورهای تری سدیم فسفات ظاهر می شوند. در آخر این بلورها را از لحاظ اندازه بلور طبقه ‌بندی و بسته بندی می ‌کنند.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی Na₃PO₄

کاربردهای سدیم تری فسفات

به جرئت می توان گفت کاربردهای گسترده این ماده در صنایع غذایی توانسته بازار فروش این ماده را در دست بگیرد. این محصول در بازرگانی مواد غذایی با گرید خوراکی E339 موجود است. این ماده در هر محصولی که نیاز به پردازش و فریز شدن داشته باشد، مورد نیاز است. همچنین مصرف آن در مکمل های بدنسازی برای تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن و بهبود عملکرد آن است.

دیگر کاربردهای مهم Na₃PO₄ عبارتند از:

• تولید مواد ضدعفونی کننده
• کمک به کنترل خوردگی در بویلرها به عنوان یک ترکیب ضد رسوب
• به کارگیری در صنایع کاشی و سرامیک به عنوان روان ساز
• اسید شویی تجهیزات آزمایشگاهی
• حلال رنگ در رنگرزی پارچه

راهنمای خرید Na₃PO₄

فرم تجاری این محصول معمولا به صورت 12 آبه و با فرمول شیمیایی (Na₃PO₄.12H₂O) است. این ماده به دو صورت خوراکی و صنعتی به فروش می رسد. بنابراین لازم است نوعی را که مخصوص کاربرد مورد نظر شماست، انتخاب کنید.

لازم به ذکر است در گذشته از تری سدیم فسفات به صورت گسترده در ترکیب مواد شوینده مثل صابون و شامپو استفاده می شد. اما امروزه به دلیل ملاحظات زیست محیطی کاربرد پاک کنندگی آن محدود شده است. بنابراین بهتر است از خرید این محصول با این هدف خودداری کنید.

برندهای عرضه کننده موجود در بازار کشور ما برای این ماده متعدد هستند. از این میان می توان به برند ساندیا و هاکسینگ چین، مرک آلمان و سیگما آلدریج اشاره کرد. طبیعتا برند مرک آلمان (جنس اورجینال) پیشنهاد می شود. این محصول غالبا در بسته های ۲۵ کیلوگرمی به فروش می رسد. جهت اطلاع از قیمت روز این محصول و کسب اطلاعات بیشتر با مشاورین شرکت های مورد نظر خود تماس بگیرید.

احتیاط در مصرف

بر اساس پژوهش های دقیق علمی، Na₃PO₄ برای بدن انسان به عنوان سم عمل نمی کند. حتی سلامت این ماده شیمیایی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای استفاده در صنایع غذایی مورد تایید قرار گرفته است.

این گزاره درست است؛ اما باید توجه کنید که استفاده زیاد از آن میتواند مشکل ساز باشد. چرا که مصرف این ماده به شکل خام و در فرم بلوری آن، لایۀ محافظ معدۀ انسان را تحریک می کند و باعث درد معده و ناراحتی معده و روده می شود. بنابراین باید با احتیاط و پس از مشورت با پزشک مصرف شود.