ظروف آزمایشگاهی

بدون شک لازمه‌ی انجام هر آزمایش بهره‌مندی از مواد اولیه با کیفیت و ظروف آزمایشگاهی مناسب است. این ظروف می‌توانند فلزی، شیشه‌ای ، سرامیکی یا پلاستیکی باشند. در این مقاله شما با تعدادی از مهم ترین شیشه‌آلات آزمایشگاهی و نکات مهمی که در هنگام تهیه یک ظرف مناسب باید در نظر داشته باشید، آشنا خواهید شد.

انواع ظروف آزمایشگاهی

ظروفی که در آزمایشگاه­‌ها به کار می­‌روند، بسیار متعدد هستند. در این بخش کاربردی­‌ترین و مهم­‌ترین ظروف آزمایشگاهی را معرفی خواهیم کرد.

لوله آزمایش (Test Tube)

لوله‌ای شیشه‌ای با انتهای گرد است که برای نگهداری نمونه­ هایی با حجم کم استفاده می­ شود­. از لوله آزمایش برای بررسی‌ کیفی نمونه‌ها و مقایسه آن­ ها استفاده می‌شود. این ظروف آزمایشگاهی ، بیشتر در آزمایشگاه‌های بیوشیمی به چشم می‌خورد. چرا که در آن‌ها، مقایسه و بررسی تعداد زیادی از نمونه‌ها انجام می‌گیرد. لوله‌های آزمایش به سادگی با استفاده از درپوش‌های لاستیکی مهر و موم می‌شوند.

بِشِر (Beaker)

می‌توان گفت از پرکاربردترین ظروف آزمایشگاهی است که برای گرم کردن، حل کردن و برداشتن حجم مشخصی از محلول استفاده می­‌شود. بشرها معمولا دارای جنس شیشه­‌ای و پلاستیکی هستند و براساس حجم در اندازه­‌های مختلفی ساخته می شوند. معمولا بشر به شکل استوانه‌ای بوده و دارای شکافی در قسمت بالاست که برای ریختن مایعات به‌کار می‌رود.

اِرلِن (Erlenmeyer Flask)

این ظرف دارای دهانه‌ای باریک است که خطر پاشیده شدن قطرات مایع را به هنگام هم زدن یا تکان دادن کاهش می‌دهد. ارلن نیز از پرکاربرد ترین ظروف آزمایشگاهی است که به سادگی به پایه متصل می‌شود و می‌توان از آن برای گرم کردن و تکان دادن محلول‌ها استفاده کرد. ارلن مدرج برای برداشتن حجم مشخصی از مایعات کاربرد دارد، اما حجم را به طور حدودی مشخص می‌کند. به یاد داشته باشید که اگر روی ارلن درپوشی قرار دادید، به هیچ عنوان آن را حرارت ندهید، چرا که سبب افزایش فشار و در نهایت خرد شدن ظرف می‌شود.

ارلن بوخنر یا ارلن خلا (Vacuum Erlen)

یکی از ظروف آزمایشگاهی پر مصرف است. این ظرف همانند ارلن دهانه تنگ است که روی گردن آن یک لوله شیشه­‌ای مطابق شکل دارد. از این لوله معمولا برای اتصال شلنگ­‌های پلاستیکی به پمپ خلاء استفاده می­‌شود. ارلن بوخنر همراه با قیف بوخنر برای جداسازی جامدات و مایعات مورد استفاده قرار می­‌گیرد.

قیف (Funnel)

ابزاری مخروطی شکل است که در قسمت پایین آن لوله باریک و بلندی قرار دارد. نوک این لوله مورب بوده و شیشه بدنه قیف معمولا ۶۰ درجه است. از قیف برای انتقال محلول از ظروف آزمایشگاهی به ظرفی دیگر استفاده می شود. همچنین از قیف برای جدا کردن مایع از جامد نیز می توان استفاده کرد.

دکانتور (Separatory Funnel)

وسیله­‌ایست که مایعات را بر اساس شاخص چگالی از هم جدا می­‌کند؛ مثلا اگر مخلوط یک ماده آلی و آب را که با هم قابل اختلاط نیستند، در مخزن این ظروف آزمایشگاهی بریزیم، بر حسب چگالی، مواد در داخل این ظرف تفکیک می شود و ماده با چگالی بالاتر در زیر قرار می گیرد. هنگامی­‌که شیر زیر ظرف را باز کنیم، مایعی که دارای چگالی بالاتر است و در زیر قرار گرفته و از دستگاه خارج می­‌گردد.

بالن ژوژه (Volumetric Flask)

از این بالن برای رقیق کردن محلول ها و یا تهیه محلول­‌های استاندارد استفاده می­‌شود. بر روی گردن باریک آن خط­‌ نشانه­‌ی حلقوی وجود دارد که گنجایش حجمی را مشخص می کند. این ظروف آزمایشگاهی با توجه به حجم­شان، قابل تفکیک­ند.

بورِت (Burette)

بورت وسیله­‌ای شیشه‌­ای به صورت لوله دراز و باریک است که در انتهای زیرین آن، محلی برای خارج شدن محلول وجود دارد. بورت معمولا برحسب میلی­‌لیتر درجه­‌بندی و هر میلی­لیتر نیز معمولا خود به ده قسمت برابر تقسیم می­‌شود . بورت در اندازه گیری‌­های دقیق مایعات و و مخصوصا در تیتراسیون به کار می‌­رود. برای استقرار بورت، از پایه بورت استفاده می­‌شود.

بالن تقطیر یا بالن با لولۀ کناری (Distilling Flask)

بالن تقطیر مانند بالن ته گرد است؛ با این تفاوت که در گردن آن یک لوله جانبی توخالی و باریک وجود دارد که محل خروج مواد گازی است. از بالن تقطیر علاوه بر تقطیر مایعات، می­‌توان در تهیۀ آب مقطر، تهیه اتیلن (آبگیری از الکل)، تهیه گازهای استیلن، هیدروژن، کلر، دی­‌اکسیدگوگرد، دی­‌اکسیدکربن و غیره استفاده کرد.

پیپِت (Pippete)

پیپت ساده، مانند بورت درجه­‌بندی شده است و صفر آن در بالا قرار دارد. باید آن را مانند بورت روی درجه صفر تنظیم و تا آخر خالی کرد. از پیپت می توان به عنوان ابزاری در اندازه گیری مایعات بهره‌­مند شد. پیپت حباب­دار نیز در بازار وجود دارد که در وسط دارای مخزنی است که گنجایش پیپت روی آن ثبت شده باشد. نوع دیگر پیپت، نوع پمپ‌دار آن است که در انتها یا وسط یک پمپ دارد.

لوله تیِل (Thiele Tube)

یکی از ظروف آزمایشگاهی شیشه‌­ای است که معمولا برای تعیین نقطه ذوب و جوش مواد مورد استفاده قرار می گیرد. این ابزار شباهت زیادی به لوله آزمایش دارد، با این تفاوت که یک لوله رابط مانند یک دسته قسمت پایینی و میانی لوله را به هم متصل می کند.

قرع (Retort)

یک ظرف شیشه­‌ای مورد استفاده برای تقطیر یا تقطیر مواد خشک است. قرع از یک ظرف کروی با دهانه­‌ای طولانی رو به پایین تشکیل شده است. دهانه آن به عنوان یک کندانسور عمل می کند و اجازه می دهد بخار متراکم شود.

پیسِت (Wash bottle)

از پیست (Wash Bottle) یا همان آب­فشان، برای شستشوی ظروف آزمایشگاهی همچون لوله‌های آزمایش و بالون‌های ته‌گرد استفاده می‌شود. عملکرد پیست به صورت فشاری است، یعنی بعد از پرکردن آن‌ها،‌ با فشار دادن بطری،‌ از لوله متصل به آن، مایع با فشار خارج می‌شود که برای شستشوی ظروف به‌کار رود. از پیست در مواردی برای انتقال مایعات نیز بهره می‌گیرند.

کندانسور یا مبرّد (Condenser)

از این وسیله آزمایشگاهی به منظور سرد کردن بخارات و تبدیل آن­ها به فاز مایع و برای سرد کردن بخارات حاصل از تقطیر مخلوط چند مایع به منظور جداسازی آن­ها استفاده می­‌شود. مبردها در شکل های مختلف ساده، حباب‌دار و مارپیچ بسته به نوع کاربرد ساخته می شوند.

دسته بندی شیشه آلات آزمایشگاهی بر اساس جنس

پیرکس و کیماکس (Pyrex – Kimax)

اغلب پیپت‌ها، فلاسک‌ها، بورت‌ها، ارلن‌ و بشر از این دسته هستند. این شیشه‌­ها که بوروسیلیکاتی هستند، مقاومت به حرارت عالی دارند. اما مقاومت خوبی در برابر مواد شیمیایی و قلیایی ندارند. زیرا معمولا این مواد شیشه را حل کرده و کالیبراسیون آن را از بین می‌برند.

کورکس (Corex)

نوع به خصوصی از شیشه­‌های بوروسیلیکات در شیشه آلات آزمایشگاهی از جنس آن­ها slumina silicate glass هستند. در مقابل مواد شیمیایی ۶ برابر مقاوم تر از پیرکس هستند و مقاومت شیمیایی آنها بیشتر از مقاومت حرارتی آن‌هاست . پیپت­‌های کورکس در برابر فشار ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ (psi) مقاومت دارند.

ویکور (Vycor)

این شیشه‌ها در مقابل حرارت، مواد شیمیایی مثل اسیدها و قلیائی ها بسیار مقاوم هستند. در درجه حرارت بالا نسبت به شیشه­‌های بوروسیلیکات در مقابل مواد قلیائی مقاوم ترند و تنها اسیدی که آن‌ها را از بین می­‌برد اسید فلوریدریک (HF) است. شوک حرارتی ناگهانی توسط این نوع شیشه (drastic heat shock) تحمل می شود. از این نوع شیشه آلات آزمایشگاهی برای سوزاندن و خاکستر کردن مواد استفاده می کنند.

شیشه‌های سیلیکات بالا (High silica glasses)

ترکیب بیش از ۹۶ درصد شیشه آلات آزمایشگاهی سیلیکات است که از لحاظ عملکرد همانند کوارتز هستند. مقاومت حرارتی ، پایداری شیمیایی و خواص الکتریکی خوبی دارند و نسبت به تشعشع مقاومت دارند. شیشه‌های سیلیکات بالا برای کارهای آزمایشگاهی با دقت زیاد و ساختن آئینه و عدسی مناسبند.

شیشه‌های آزمایشگاهی نوری (Optical glasses)

معمولا از بورسیلیکات، سرب و sodalime ساخته شده­‌اند. به علت خلوص نوری بالای این شیشه آلات آزمایشگاهی برای ساختن منشور، لنز و آیینه­ های نوری به کار می‌­روند.

شیشه‌ها یا ظروف آزمایشگاهی سرامیکی (Glass ceramics pyroceram)

ظروف آزمایشگاهی که از این شیشه­ ها ساخته شوند، مقاومت حرارتی بالایی داشته و از نظر شیمیایی پایدار هستند. مقاوم به خراش و خوردگی بوده و برای ساختن هات پلیت (hot plates)، سطوح میزها و انتقال دهنده های حرارت مناسب هستند.

فروش ظروف آزمایشگاهی

شرکت‌های زیر ارائه‌دهنده انواع ظروف و شیشه آلات آزمایشگاهی هستند که به صورت عمده و خرد محصولات آزمایشگاهی را ارائه می‌دهند. تمامی ظروف و شیشه‌آلات آزمایشگاهی با بهترین قیمت و بالاترین کیفیت ارائه می‌شوند. تعداد محصولات درخواستی بر روی قیمت آن‌ها تاثیرگدار است. شما عزیزان می‌توانید درخواست سفارش خود را به تعداد مورد نظر ثبت بفرمایید تا لوازم درخواستی در کوتاه‌ترین زمان برای شما ارسال شوند.

منابع

وحید بهروان- آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی
عبدالرضا قمریان، ساناز وکیلی، شیما فیاض – آزمایشگاه عملی