10 واکنش شیمیایی جالب و البته حیرت انگیز!
مقدمه
حتما برای شما هم پیش آمده که با مشاهده برخی از واکنش های شیمیایی، دهانتان از تعجب باز بماند و حیرت زده مشغول تماشای آن بمانید. از واکنش کوه آتشفشان کلاس آزمایشگاه شیمی در دوران مدرسه تا واکنش جوش شیرین با سرکه که چیزی در مورد آن نمی گوییم تا خودتان امتحان کنید. در این مقاله قصد داریم 10 مورد از این واکنش های شیمیایی جالب و البته حیرت انگیز َرا به شما معرفی کنیم ...
شماره 1: واکنش خمیر دندان فیل!
واکنش خمیردندان فیل، همان تجزیه هیدروژن پراکسید (H2O2) است. یون یُدید، نقش کاتالیز را برای این واکنش ایفا می کند. این واکنش حجم بسیار زیادی کف داغ و بخار تولید می کند که می تواند رنگی یا حتی راه راه باشد. درست مانند انواع خاصی از خمیر دندان.
حالا چرا نام خمیردندان فیل را روی این واکنش گذاشته اند؟
واضح نیست؟! فقط یک فیل می تواند به این حجم از خمیر دندان نیاز داشته باشد 😊
شماره 2: واکنش ترمیت و یخ
وقتی یک فلز قلیایی را بسوزانید چه چیزی مشاهده می کنید؟ واکنش ترمیت مثالی از این مورد است. اگر واکنش ترمیت را روی یک قطعه یخ انجام دهید، یک انفجار دیدنی را مشاهده خواهید کرد. این واکنش شیمیایی چنان جالب و حیرت انگیز است که تیم مشهور «Mythbusters» آن را آزمایش کرده و واقعی بودن آن را تأیید کرده است. البته برای اجرای این واکنش به یک محیط خارجی سرباز نیاز دارید.
شماره 3: یخ داغ یا سدیم استات
استات سدیم ماده ای شیمیایی است که می توان آن را خیلی سرد کرد. در واقع این ماده می تواند زیر نقطه انجماد طبیعی خود هم به صورت مایع باقی بماند. اما قسمت شگفت انگیز این واکنش، آغاز تبلور آن است.
برای اجرای این آزمایش جذاب شیمی کافی است استات سدیم فوق العاده خنک شده (Supercooled) را روی یک سطح بریزید. همان طور که به تماشای این ماده نشسته اید، مشاهده می کنید که منجمد خواهد شد و برج ها و شکل های جالب دیگری در حین تبلور ایجاد می شوند.
این ماده شیمیایی با عنوان یخ داغ نیز شناخته می شود. چرا که تبلور آن در دمای اتاق اتفاق می افتد و بلورهایی را تولید می کند که شبیه مکعب های یخ هستند.
شماره 3: واکنش منیزیم با یخ خشک
منیزیم وقتی مشتعل می شود، نور سفید بسیار درخشانی تولید می کند. به همین دلیل است که فشفشه های دستی بسیار درخشان هستند. ممکن است فکر کنید برافروختن آتش حتما و حتما به اکسیژن نیاز دارد. اما در واکنش منیزیم و یخ خشک، دی اکسید کربن و منیزیم می توانند با اجرای یک واکنش جابجایی (Displacement Reaction) بدون گاز اکسیژن آتش ایجاد کنند. همان طور که در شکل مشخص است، وقتی داخل یک قطعه از جنس یخ خشک، منیزیم را روشن کنید، نور بسیار درخشانی را مشاهده خواهید کرد.
شماره 5: واکنش خرس پاستیلی!
آزمایش جذاب شیمی معروف به «خرس پاستیلی در حال رقص» به واکنش شیمیایی بین شکر و پتاسیم کلرات (KClO3) اشاره دارد. این واکنش، آتش بنفش و گرمای زیادی تولید می کند. واکنش خرس پاستیلی، نمونه ای عالی از هنر تولید مواد شیمیایی است!
در این واکنش شکر و پتاسیم کلرات نقش سوخت و اکسید کننده را دارند؛ مانند چیزی که در آتش بازی مشاهده می کنید. اگر قصد دارید این واکنش شیمیایی جالب را اجرا کنید، به هیچ ماده جادویی یا واکنش عجیب و غریبی احتیاج ندارید. برای تأمین شکر می توانید از هر آبنباتی استفاده کنید. اما بسته به نوع انجام واکنش، ممکن است به جای رقص خرس شاهد غش کردن آن باشید!
شماره 6: ساعت نوسانی بریگز-راوشر
این واکنش شیمیایی واقعا شگفت انگیز است. زیرا یک نوع تغییر رنگ حلقوی (Cyclic Color Change) را در آن مشاهده می کنید. در این واکنش، یک محلول بی رنگ برای چند دقیقه در طول آب می چرخد. همزمان هم رنگ هایی مانند کهربایی و آبی پر رنگ را در محلول مشاهده می کنید. مانند اکثر واکنش های تغییر رنگ، این نمایش مثال خوبی از واکنش اکسایش یا احیا است.
شماره 7: رنگین کمان آتش
وقتی نمک های فلزی گرم می شوند، یون ها رنگ های مختلفی از نور منتشر می کنند. اگر فلزات را در شعله گرم کنید، آتش رنگی می شود. مشخصا نمی توانید به راحتی فلزات مختلف را با هم مخلوط و آلیاژی کنید تا جلوه آتش رنگین کمانی را به دست آورید. اما اگر آن ها را در یک ردیف پشت سر هم قرار دهید، می توانید تمام شعله های رنگی طیف بصری را مشاهده کنید.
شماره 8: مار قندی!
مخلوط شکر (ساکارز) با اسید سولفوریک (H2SO4) سبب تولید کربن و بخار می شود. اما انتظار نداشته باشید که قند به سادگی سیاه شود. چرا که کربن یک برج بخار تشکیل می دهد و خود را از محفظه واکنش بیرون می کشد. دقیقا چیزی شبیه به یک مار سیاه! برای تجربه این واکنش باید بوی شکر سوخته را تحمل کنید.
البته یک واکنش شیمیایی جالب دیگر را هم می توانید با ترکیب شکر و جوش شیرین اجرا کنید. با سوزاندن این مخلوط، مراسم آتش بازی «مار سیاه» را مشاهده خواهید کرد. البته این آتش بازی کاملا ایمن است. این محلوط به صورت کویل خاکستر سیاه می سوزد و منفجر نمی شود.
شماره 9: واکنش سدیم و کلر
نمک طعام ماده ای خوراکی است که از ترکیب سدیم با کلر به وجود می آید. فلز سدیم در ترکیب با گاز کلر کار زیادی انجام نمی دهد، تا زمانی که قطره ای آب به ترکیب آن ها اضافه شود. در این زمان شاهد واکنشی به شدت گرمازا با تولید نور و گرمای فراوان خواهید بود. پس مراقب خودتان باشید.
دقت کنید که این واکنش را برای تولید نمک و استفاده از آن هیچ گاه به کار نگیرید!
شماره 10: آب فوق سرد (Supercooled Water)
اگر آب را زیر نقطۀ انجماد آن سرد کنید، همیشه یخ نمی زند. گاهی اوقات فوق سرد می شود. این پدیده به شما این امکان را می دهد که تبلور آب را کنترل کنید. جدا از ظاهر شگفت آور این واکنش، سهولت اجرای آن فرصتی مناسب را برای تماشای این پدیده برای شما فراهم می کند.
در انتهای این مطلب، توجه شما را به چند فیلم کوتاه جلب می کنیم که تعدادی از واکنش های شیمیایی جالب و البته حیرت انگیز را به تصویر کشیده است.
منبع
دیدگاه کاربران
سلام خسته نباشید ممنون مطالب جالبی بود
عذرخواهی شما کدام موردرا که وسایلش تقریبا در دسترس هست پیشنهاد میکنید که انجام دهیم ؟!
سلام خسته نباشید واقعا مطالب جالبی بود عذرخواهی شما چه مورد هوایی را پیشنهاد میدهید که خانه انجام دهیم ؟!
خیلی مفید بود
« آقای محمد خون تازه از کجا بیاریم؟ خودمونو زخمی کنیم که یک آزمایش انجام بدیم؟؟»
خون گاو
واکنش خمیر دندان فیل :
به جای ید میشه از خون تازه استفاده کرد ارزون تر تموم میشه (در خون کاتالیزور آب اکسيژنه ید نیست آنزیم کاتالاز هست)
شاید
اما دسترسی به خون تازه هم خودش مساله ایه