سولفات روی (زینک سولفات)

سولفات روی چیست؟

سولفات روی با فرمول شیمیایی ZnSO₄ جامدی بلورین و بی رنگ است. این نمک مانند بقیۀ سولفات های فلزی، در آب قابلیت انحلال کامل دارد.

سولفات روی معمولا به صورت بلورهای آبپوش یافت می شود. یعنی این نمک، به صورت یک آبه (مونوهیدرات)، شش آبه (هگزاهیدرات) و هفت آبه یافت می شود. البته نمک بدون آب آن نیز وجود دارد.

در این میان، سولفات روی هفت آبه (هپتاهیدرات) با فرمول ZnSO₄.7H₂O دارای اهمیت خاصی است. کاربرد اصلی نوع هپتاهیدرات این محصول در کودهای شیمیایی و تهیه رنگدانه لیتوپون (نوعی رنگدانه سفید) است.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی ZnSO₄

فرایند تولید روی سولفات

روش عمده و صنعتی تولید زینک سولفات، ترکیب سولفوریک اسید و اکسید روی است. در این فرایند ابتدا حدود 75 درصد از سولفوریک اسید غلیظ با ۲۵ درصد آب مقطر مخلوط می شود. سپس مقداری کربنات روی به محلول حاصل اضافه می کنند. این عملیات در راکتورهای مخصوصی انجام می گیرد.

پس از فرایند فوق، محلول داخل راکتور را سانتریفوژ نموده و مایع زلال حاوی سولفات روی با خلوص 95 درصد به مخازن ذخیره سازی ارسال می شود. آب اضافی محلول تبخیر می گردد و محلول غلیظ سرد شده و عمل تبلور بلورهای سولفات روی صورت می پذیرد.

این بلورهای زینک سولفات را درون آون های الکتریکی سینی دار قرار می دهند تا با اعمال هوای گرم، رطوبت خود را از دست دهند. دانه ها به وسیله آسیاب چکشی پودر شده و درون کیسه بسته بندی و انبار می شوند.

4

دقیــقه مطالعه

با انواع آون آزمایشگاهی آشنا شوید...

اگر تاکنون گذرتان به آزمایشگاه افتاده باشد، حتما نام آون یا فور آزمایشگاهی را شن...

کاربردهای سولفات روی

کاربرد در کودهای شیمیایی

جالب است بدانید بیش از نیمی از زمین های زراعی در کشورمان دارای کمبود روی هستند و این مسئله باعث کاهش 50 درصدی محصولات در سال های اخیر شده است. محصولاتی مانند غلات و درختان میوه (مرکبات، سیب، گلابی و هلو) به شدت تحت تاًثیر کمبود روی هستند.

سولفات روی نقش مهمی در فرایندهای فتوسنتز و تشکیل قند، سنتز پروتئین، حاصلخیزی و رشد و مقاومت در برابر بیماری های گیاهی دارد. همچنین سولفات روی برای فعاليت های آنزيمی گیاه و تشكيل ميوه ضروری است.

کودهای شیمیایی سولفات روی برای گیاهانی مانند فلفل، بادمجان، لوبیا، گوجه، خیار و… به مقدار 1 الی 1.5 کیلوگرم به صورت خشک و یا محلول به خاک تزریق می گردند. برای گیاهانی مانند گندم، جو، پسته و سویا، به مقدار بیشتری از کود سولفات روی نیاز است. معمولا 2 الی 2.5 کیلوگرم از آن را به صورت خشک و یا محلول به خاک این گیاهان اضافه می کنند.

کاربرد در پزشکی

از انواع مکمل و خوراکی این محصول برای تأمین روی مورد نیاز بدن استفاده می شود. عنصر روی به سیستم ایمنی کمک می کند تا باکتری ها و ویروس ها را از بین ببرد. همچنین روی سبب بهبودی زخم ها شده و برای بهبود حس چشایی و بویایی مفید است.

از دیگر کاربردهای سولفات روی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سنتز ترکیبات مختلف عنصر روی
• قلع کاری فلزات به روش الکترولیز
• تولید ابریشم مصنوعی
• صنایع کاغذ سازی
• در رنگ ها و رنگدانه ها (پیگمنت ها) و محصولات مرتبط
• تهیه منسوجات رنگرزی و چاپ بر روی پارچه ها
• تولید خوراک دام و طیور
• به عنوان ضدعفونی کننده
• تولید خشک کننده ها
• استفاده در تجهیزات آتش نشانی
• عامل انعقادی در تولید ابریشم مصنوعی
• عامل نگهدارنده در صنایع چرم سازی و دباغی

نکات مهم هنگام خرید سولفات روی

این محصول در اشکال مختلفی به صورت قرص، گرانول، کپسول و محلول برای مصارف گوناگون در بازار موجود است. این جامد سفید رنگ معمولاً با درصد خلوص متفاوت 18 تا 24 درصد به فروش می رسد.

برای مصارف شیمیایی، با مراجعه به استانداردها و هندبوک های شیمی، ابتدا نسبت به مقدار و خلوص مورد نیاز خود اطمینان حاصل کنید. سپس با مشورت افراد مطلع در این حیطه، مرکز ارائه دهندۀ این ماده را انتخاب کنید. حتما این محصول را پس از مطالعۀ برگۀ آنالیز و ضمانت اصالت خریداری کنید.

برای خرید کودهای شیمیایی سولفات روی، در راستای اصلاح و تقویت خاک، لازم است این اقدام پس از آزمون خاک انجام گیرد. سپس با نظر کارشناسان مجرب و مهندسین سازمان جهاد کشاورزی منطقه خود، تصمیم به خرید این کود بگیرید. چرا که این کود برای همۀ زمین ها مناسب نیست.

برای مصارف پزشکی نیز ابتدا با پزشک، داروساز یا دیگر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی مشورت کنید. چرا که ممکن است شرایط خاص پزشکی داشته باشید و سولفات روی ضررهایی جدی به شما وارد کند.

نکات ایمنی برای استفاده از زینک سولفات

• این ماده قابلیت اشتعال ندارد. اما در تماس با پوست حساسیت ایجاد می کند.
• لازم است مصرف دارو یا مکمل زینک سولفات طبق دستورات روی برچسب دارو یا دستورات پزشکی انجام گیرد.
• مصرف هم‌ زمان مکمل خوراکی زینک سولفات همراه با مواد غذایی دارای کلسیم مانند لبنیات یا فسفر، سبب جذب کمتر روی به بدن می‌ شود.
• مصرف هم زمان این ماده با داروهایی مانند ویتامین‌ ها و یا داروهای گیاهی ممکن است باعث مسمومیت شود.
• مصرف بی رویه این ماده به صورت خوراکی، ممکن است باعث ناراحتی معده، سوزش سر دل و تهوع شود.
• معمولا سولفات روی با یک لیوان کامل آب مصرف می شود.
• اگر مصرف این دارو باعث آشفتگی معده شود، لازم است همراه با غذا میل شود.
• مقدار توصیه شده مصرف سولفات روی با افزایش سن تغییر می کند.
• لازم است سولفات روی در دمای اتاق دور از گرما و رطوبت نگهداری شود.
• غبار این ماده سوزاننده بافت های مخاطی و اعضای تنفسی است.
• در صورت تماس با چشم می تواند آسیب های جدی به چشم وارد کند.
• لازم است از ورود آن به محیط زیست جلوگیری شود؛ زیرا برای آبزیان ضررهای جدی به دنبال دارد.
• لطفا قبل از استفاده از این ماده، برگۀ اطلاعات ایمنی این محصول را با دقت مطالعه نمایید.
• از مصرف خود سرانۀ این محصول پرهیز کنید.
• لازم است این ماده در ظروف یا کیسه های دربسته نگهداری شود.